شکستگی بینی: علائم و درمان با عمل جراحی

شکستگی بینی عبارت است از خرد شدن یا ترک خوردن استخوان و / یا غضروف بینی شما که در اغلب موارد بر روی پل بینی یا در تیغه وسطی آن (سپتوم) روی می‌دهد. تیغه میانی بینی ساختاری است که دو مجرای بینی را از هم جدا می‌کند. وقتی که بینی شما دچار شکستگی می‌شود، این فقط شکل ظاهری آن نیست که تغییر می‌کند یا صدمه می‌بیند، بلکه اغلب بیمارانی که دچار علایم شکستگی بینی می‌شوند علاوه بر صدمات قابل توجهی که از نظر زیبایی ظاهری بینی متحمل می‌شوند، مشکلاتی هم در تنفس خود پیدا خواهند کرد.

علائم شکستگی بینی

نشانه‌ها و علائم شکستگی بینی ممکن است بلافاصله بعد از وقوع مصدومیت بینی مشاهده شود، اما بروز این علائم شاید تا سه روز بعد هم طول بکشد. مهم‌ترین علائم و نشانه‌های شکستگی بینی عبارت است از:

• درد و حساسیت شدید به ویژه در هنگام لمس کردن بینی
• ورم بینی و نواحی اطراف آن
• خونریزی
• کبودی و خون‌مردگی در اطراف بینی و چشم‌ها
• کج شدن یا تغییر شکل ظاهری بینی
• مشکل در نفس کشیدن از راه بینی
• خارج شدن مخاط از بینی (آبریزش)
• احساس گرفتگی یا انسداد مجاری بینی

علل شکستگی بینی

• از آنجا که بینی برجسته‌ترین جزء صورت شماست و به شکل یک برآمدگی بدون حفاظت بر روی صورت قرار می‌گیرد، بنابراین بیشتر از سایر اجزای صورت در معرض خطر آسیب‌دیدگی قرار دارد.
• در حدود 40% از کل شکستگی‌هایی که در اجزای صورت اتفاق می‌افتد را شکستگی‌های بینی تشکیل می‌دهد.
• بینی شما از جلو به وسیله غضروف‌ها و از پشت و روی پل بینی به وسیله استخوان‌ها محافظت می‌شود. هنگامی که ضربه یا نیروی شدیدی بر روی این ساختار متشکل از استخوان و غضروف وارد شود، استخوان‌ها خرد شده و یا ترک می‌خورند و به این ترتیب، شکستگی بینی اتفاق می‌افتد.

شایع‌ترین علل شکستگی بینی

• مصدومیت در جریان ورزش‌های تماسی و پُربرخورد از قبیل فوتبال و بسکتبال
• مشت خوردن در جریان نزاع یا مبارزه در ورزش‌های رزمی
• سوانح رانندگی
• زمین خوردن
• حتی برخورد به یک جسم ثابت در زمان راه رفتن و یا انجام بازی‌های خشن و درگیرانه هم می‌تواند باعث شکستگی بینی شود.

عوارض ناشی از شکستگی بینی

مهم‌ترین عوارض ناشی از شکستگی بینی و سایر علائم مربوط به این عوارض شامل موارد زیر است:

انحراف تیغه میانی بینی

شکستگی بینی می‌تواند باعث انحراف تیغه میانی بینی شود. انحراف بینی عارضه‌ای است که وقتی دیواره نازک میانی بینی (سپتوم) که دو طرف بینی یا دو مجرای بینی را از هم جدا می‌کند، دچار دررفتگی یا به یک طرف جابه‌جا می‌شود، اتفاق می‌افتد و موجب تنگ‌شدن یکی از مجاری بینی خواهد شد. برای درمان انحراف بینی داروهایی وجود دارد که می‌توانید از آنها استفاده کنید، اما غالباً برای برطرف شدن این عارضه حتماً به عمل جراحی نیاز است.

تجمع خون

در بعضی از موارد، شکستگی بینی می‌تواند همراه با انباشتگی خون در ناحیه بینی باشد که به آن هماتوم بینی گفته می‌شود. هماتوم بینی می‌تواند منجر به مسدود شدن یک یا هر دوی مجرای بینی شود. برای جلوگیری از آسیب رسیدن به غضروف بینی باید خون انباشته شده در بینی از طریق جراحی اورژانسی خارج شود.

شکستگی غضروف

اگر شکستگی بینی شما به خاطر ضربه یا نیروی شدیدی مانند صدمات ناشی از سوانح رانندگی باشد، احتمالاً همراه با شکستگی غضروف بینی خواهد بود. اگر شدت این آسیب‌دیدگی به حدی باشد که درمان شکستگی بینی فقط از طریق عمل جراحی ممکن باشد، این عمل جراحی باید هم بر روی استخوان و هم غضروف بینی انجام شود.

آسیب‌دیدگی گردن

در صورتی که شکستگی‌های بینی از مصدومیت‌های شدیدی مانند سوانح رانندگی ناشی شده باشد، احتمالاً صدماتی به گردن، ستون فقرات گردنی را نیز به همراه خواهد داشت. در واقع اگر شدت ضربه وارد بر سر به حدی باشد که باعث شکستگی بینی شما شود، به احتمال زیاد قدرت آن برای آسیب رساندن به استخوان‌های گردن نیز کافی خواهد بود. بنابراین اگر احساس می‌کنید که گردن شما هم صدمه دیده است، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که آسیب‌دیدگی بینی شما همراه با آسیب‌دیدگی سر یا گردن باشد، باید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. در صورتی که سر و گردن شما آسیب دیده باشد، علائمی از قبیل سر درد شدید، درد گردن، استفراغ، گیجی و حواس‌پرتی را به دنبال خواهد داشت.

• مشکل در نفس کشیدن
• خونریزی بدون وقفه
• تغییر مشهود در شکل بینی که ناشی از ورم نباشد، برای مثال کج شدن یا پیچ خوردن بین
• خروج مایعات شفاف از بینی (آب ریزش)

تا قبل از رسیدن به پزشک چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟

• بلافاصله بعد از وقوع آسیب‌دیدگی، روی بینی و اطراف آن یخ بگذارید تا از ورم شدید آن جلوگیری شود.
• یخ را با نیروی مختصری بدون فشار وارد کردن روی بینی نگه دارید.
• قرص‌های مسکن بدون نسخه از قبیل پاراستامول می‌تواند به کاهش درد بینی کمک کند. ایبوپروفن نیز در کاهش التهاب بینی مؤثر است.

در زمان مراجعه به پزشک

اگر آسیب‌دیدگی بینی شما شدید باشد، باید بلافاصله خدمات اورژانسی پزشکی دریافت کنید و احتمالاً فرصتی برای آماده شدن جهت مراجعه به پزشک نخواهید داشت. اما اگر آسیب‌دیدگی شما شدید نباشد و تنها با درد و ورم ملایم ناحیه بینی همراه باشد، می‌توانید قبل از مراجعه به پزشک فرصت کافی داشته باشید. در طی این زمان ورم بینی هم می‌تواند کاهش پیدا کند و در نتیجه شما و پزشکتان بهتر می‌توانید آسیب وارد بر بینی را ارزیابی کنید. با این حال در صورتی که علائم و نشانه‌های آسیب‌دیدگی بینی همچنان باقی مانده باشد، نباید بیش از یک هفته برای مراجعه به پزشک صبر کنید.

به‌طور کلی بعد از وقوع آسیب‌دیدگی در صورتی که هر کدام از شرایط زیر برای شما پیش آمد، بیش از این برای مراجعه به پزشک منتظر نمانید:

• درد و ورم بینی شما بهبود پیدا نمی‌کند و بعد از مدتی برطرف نمی‌شود.
• بعد از آنکه ورم بینی فروکش کرد، شکل آن به صورت کج یا غیرطبیعی به نظر می‌رسد.
• شما نمی‌توانید حتی بعد از آنکه ورم بینی برطرف شد، به خوبی از راه بینی نفس بکشید.
• به صورت مکرر دچار خونریزی شدید بینی می‌شوید.
• تب دارید.

بعد از مشاهده این علائم احتمالاً شما به پزشک خانوادگی یا یک پزشک عمومی مراجعه می‌کنید و او نیز متعاقباً شما را به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع خواهد داد. اگر بینی شما شکسته باشد و نیاز به جراحی داشته باشد، عمل جراحی آن به صورت سرپایی انجام خواهد شد. به خاطر داشته باشید که عمل جراحی بینی باید در عرض دو تا سه هفته بعد از آسیب‌دیدگی انجام شود تا نتایج خوبی از آن به دست آید.

جراحی ترمیم شکستگی بینی

پزشک شما ممکن است که از روش‌های مختلفی برای درمان شکستگی بینی شما استفاده کند:

عمل جراحی بسته شکستگی بینی

اگر شکستگی بینی باعث دررفتگی و جابه‌جا شدن استخوان‌ها یا غضروف بینی شما شده باشد، ممکن است که پزشک شما بتواند این دررفتگی را به صورت دستی جا بیندازد که در این صورت از یک عمل غیرجراحی که اصطلاحاً عمل بسته نامیده می‌شود، برای این منظور استفاده می‌کند. به منظور دستیابی به بهترین نتایج ممکن، بهتر است که این عمل در عرض کمتر از 14 روز بعد از شکستگی بینی انجام شود. در جریان این عمل، پزشک از وسیله‌ای به نام اسپکولوم بینی برای باز کردن مجاری بینی شما استفاده می‌کند. سپس با استفاده از ابزارهای مخصوص دیگری، استخوان‌ها و غضروف‌های شکسته بینی را جا می‌اندازد و آنها را به وضعیت طبیعی و اولیه خود باز می‌گرداند.

تسکین درد ناشی از عمل جراحی شکستگی بینی

برای جلوگیری از درد شدید در زمان عمل جراحی بینی، شما باید قبل از این عمل از داروهای مسکن از جمله تزریقات موضعی و اسپری بینی استفاده کنید.

عمل جراحی زیبایی بینی یا جراحی انحراف بینی

شکستگی‌های شدید، چندگانه و یا شکستگی‌هایی که به مدت بیشتر از 14 روز به صورت درمان نشده رها شده‌اند را ممکن است نتوان از طریق عمل بسته درمان نمود. در چنین شرایطی ممکن است نیاز به عمل جراحی برای جا انداختن استخوان‌ها و اصلاح شکل بینی (رینوپلاستی) باشد. از طرفی، در صورتی که شکستگی بینی باعث آسیب‌دیدگی و انحراف تیغه میانی بینی شده و مشکلاتی را جهت تنفس از راه بینی ایجاد کرده باشد، ممکن است از عمل جراحی سپتورینوپلاستی (جراحی همزمان زیبایی و انحراف بینی) برای درمان آن استفاده شود. عمل‌های جراحی زیبایی و جراحی انحراف بینی هر دو به صورت عمل‌های سرپایی و یا با یک شب بستری انجام می‌شوند.

دوره بهبودی بعد از عمل جراحی شکستگی بینی

• اگر دچار خونریزی مداوم به خاطر شکستگی بینی شده باشید، ممکن است لازم باشد که مجاری بینی شما با استفاده از نوارهای گاز استریل مرطوب، بسته شود.
• بر روی این نوارهای گاز استریل، یک پماد آنتی‌بیوتیک نیز برای جلوگیری از عفونت بینی گذاشته می‌شود.
• بسیاری از افرادی که عمل جراحی شکستگی بینی را انجام می‌دهند، ترجیح می‌دهند که در دوره بهبودی بعد از عمل، چند روزی را در منزل بمانند. چرا که این عمل می‌تواند برخی عوارض جانبی از قبیل ورم شدید و خون‌مردگی در ناحیه بینی را به دنبال داشته باشد.

ناراحتی‌ها، ورم و کبودی اطراف بینی معمولاً در عرض یک تا دو هفته بعد از عمل جراحی، به‌طور قابل ملاحظه‌ای بهبود پیدا می‌کند.